Cây tầm ma – loài thảo dược tiềm năng điều trị bệnh phì đại tuyến tiền liệt

Cây tầm ma (Urtica dioica) hay còn gọi là cây lá gai, cây trữ ma hay gai tuyết, là một loài thân thảo lâu năm, được sử dụng rất nhiều trong y học từ thời cổ đại. Cây tầm ma có nguồn gốc từ châu Á, châu Âu và Bắc Phi và hiện nay đã có mặt trên toàn thế giới.Chiết xuất của tầm ma là một trong những phương thuốc mà các nghiên cứu đánh giá rằng rất tiềm năng. Hiện nay, một trong những giá trị lớn nhất của cây tầm ma đã được giới khoa học công nhận chính là điều trị bệnh phì đại tuyến tiền liệt

Cây tầm ma trong y học cổ truyền và y học hiện đại

Cây tầm ma có một lịch sử lâu đời được sử dụng thân, lá, rễ để làm thuốc và thức ăn.

Hình 1: Cây tầm ma

Từ xưa, cây tầm ma đã được người Ai Cập cổ đại dùng để điều trị viêm khớp và giảm đau lưng. Trong y học cổ truyền, tầm ma xuất hiện trong những bài thuốc an thai, cầm máu, lợi tiểu hay cả trị phong thấp, đau khớp. Chúng là một trong những cây thuốc được sử dụng nhiều nhất trên thế giới do những phẩm chất có lợi cho sức khỏe.

Cây tầm ma chứa nhiều chất dinh dưỡng, bao gồm vitamin, khoáng chất, chất béo, axit amin và các sắc tố như beta-caroten, lutein, luteoxanthin cùng các carotenoid khác. Trong số đó, nhiều chất giúp cơ thể trong việc chống oxy hóa, từ đó bảo vệ tế bào chống lại việc lão hóa, ung thư và nhiều bệnh khác.

Ngoài ra, đến thời điểm này, cây tầm ma đã được chứng minh có ích trong việc giảm viêm, sốt, dị ứng, hạ huyết áp, hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu cùng tác dụng kháng khuẩn và chống viêm (được dùng trong trị gàu). Những nghiên cứu gần đây cũng cho thấy tiềm năng lớn của chúng về đặc tính chống bệnh tiểu đường. Đặc biệt nhất, một số thử nghiệm lâm sàng đã xác nhận tầm ma làm giảm triệu chứng của bệnh “tăng sản tuyến tiền liệt lành tính”.

Chiết xuất tầm ma trong điều trị phì đại tuyến tiền liệt

Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính (BPH) hay còn gọi là phì đại tuyến tiền liệt hay tuyến tiền liệt mở rộng, là sự gia tăng kích thước không phải ung thư của tuyến tiền liệt. BPH có thể gây ra các triệu chứng khó chịu về đường tiết niệu. Các triệu chứng có thể bao gồm: tiểu khó, tiểu bí, tiểu gấp, tiểu nhiều lần, tiểu ngập ngừng do dòng chảy yếu, tiểu không hết bãi. Các biến chứng có thể bao gồm nhiễm trùng đường tiết niệu, sỏi bàng quang và các vấn đề về thận mãn tính.

Các nghiên cứu cho thấy, 50% nam giới từ 51 đến 60 tuổi và 90% nam giới trên 80 tuổi đã được chẩn đoán về mặt mô học với tăng sản (phì đại) tiền liệt tuyến. Vì vậy, việc nghiên cứu trong việc làm thế nào để điều trị bệnh này là vô cùng cần thiết.

Một trong những phương thuốc thảo dược được sử dụng phổ biến nhất là cây tầm ma, có tác dụng chống viêm, chống khối u, kháng virus, điều chỉnh hệ thống miễn dịch và làm giảm các triệu chứng của tăng sản tuyến tiền liệt lành tính do các hợp chất có trong nó như phytosterol, lignans và polysaccharide. Trong nhiều thử nghiệm, cây tầm ma có tác động tốt hơn trong việc giảm các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân so với giả dược.

Bằng chứng khoa học về tác dụng của chiết xuất tầm ma trong điều trị phì đại tuyến tiền liệt

Hình 2 - Bệnh tăng sản tuyến tiền liệt

Một nghiên cứu trên 620 bệnh nhân mắc tăng sản (phì đại) tuyến tiền liệt trong vòng 6 tháng đã cho ra các kết quả khả quan khi dùng chiết xuất cây tầm ma so với giả dược. Nghiên cứu đánh giá dựa trên các chỉ số:

• IPSS – điểm triệu chứng tuyến tiền liệt quốc tế
• Qmax – tốc độ dòng nước tiểu đối đa
• PVR – lượng nước tiểu tồn dư
• Kích thước tuyến tiền liệt (TTL)

Kết thúc 6 tháng, các bệnh nhân nhóm sử dụng giả dược được chuyển sang dùng chiết xuất tầm ma và tiếp tục theo dõi đến 18 tháng.

Sau 6 tháng, ở nhóm người dùng chiết xuất tầm ma, các chỉ số được cải thiện rõ ràng: IPSS giảm từ 19.8 xuống 11.8, Qmax là 8.2 mL/s, PVR giảm từ 73 mL xuống 36 mL, kích thước TTL giảm nhẹ từ 40.1 cc xuống 36.3 cc.

Trong khi đó, ở nhóm dùng giả dược, sự cải thiện của các chỉ số có phần khiêm tốn hơn nhiều: IPSS giảm từ 19.2 xuống 17.7, Qmax là 3.4 mL/s, PVR và kích thước TTL không có thay đổi đáng kể.

Tại thời điểm 18 tháng, những bệnh nhân dùng chiết xuất tầm ma có sự cải thiện tốt về các chỉ số.

Tóm lại, cây tầm ma được khuyến khích sử dụng nhiều hơn trong điều trị bệnh nhân BPH, do tác dụng hữu ích của nó trong việc giảm các triệu chứng của bệnh nhân BPH và an toàn về tác dụng phụ của nó và nó được chấp nhận tốt hơn ở phía bệnh nhân.