Ebola lây qua không khí, nguy cơ liệu có xảy ra?

Dịch bệnh Ebola vẫn đang có diễn biến rất phức tạp, chưa có dấu hiệu bị đánh bại. Dịch hiện đã mở rộng tới Guinea, Sierra và Nigeria ở Tây Phi, cả Cộng hòa dân chủ Congo ở Trung Phi.

Dịch Ebola chưa có dấu hiệu thuyên giảm

Hôm qua Tổ chức Y tế Thế giới thông báo số lương ca nhiễm Ebola mới tại Tây Phi tiếp tục tăng nhanh cụ thể số người chết tăng lên mức hơn 2.400 trong tổng số 4.784 ca nhiễm bệnh.

Với tốc độ đó, nhiều người đang lo ngại rằng phải chăng Ebola lây lan quá nhanh là bởi vì bệnh nhân có thể không cần tiếp xúc với dịch cơ thể của người bệnh thì vẫn lây bệnh, nảy sinh đồn đoán Ebola có lây lan qua không khí?

Năm 1976 dịch Ebola  bị gây ra bởi  bốn trong nhóm năm loài virus Ebola, họ Filoviridae, bộ Mononegavirales. Những loại virus đó là Bundibugyo (BDBV), Ebola (EBOV), Sudan (SUDV), và virus rừng Tai (TAFV, tên trước đây và tên thường gọi cũng là virus Ebola Bờ Biển Ngà (CIEBOV)). Loại thứ năm, Reston virus (RESTV), được cho là không gây ra bệnh trên con người.

Khi bệnh bộc phát ra, những người có nguy cơ mắc bệnh nhất là những người chăm sóc bệnh nhân, hoặc có tiếp xúc gần gũi với bệnh nhân. Con người có thể nhiễm vi rút Ebola do tiếp xúc với máu hoặc chất dịch cơ thể của động vật bị nhiễm (thường là khỉ hoặc loài dơi ăn trái).

Với những “hoài nghi” trên thì có thể vi rút đã đột biến để trở thành dạng lây lan qua không khí? Bởi nếu không thì tại sao giờ đây nó lại lây lan với tốc độ nhanh chóng như vậy?

Một số luận điểm được đưa ra:

• Thứ nhất, những nghiên cứu về gen chưa tìm ra bất kỳ đột biến nào như vậy: Bộ gen của chủng vi rút Zaire đang gây dịch hiện nay vẫn chưa hề thay đổi.
•  
• Thứ hai, thậm chí ở những bệnh nhân ốm nặng, lượng vi rút trong phổi cũng không nhiều. Thực tế, vi rút chủ yếu được thấy trong máu, triệu chứng của bệnh là ra nhiều mồ hôi, nôn và tiêu chảy, chứ không phải là ho hay hắt hơi.
•  
• Thứ ba, một số những người hoài nghi nhắc tới một nghiên cứu của Canada xuất bản năm 2012 báo cáo về thử nghiệm cho thấy lợn có thể lây lan Ebola sang khi qua không khí, khi những con khỉ bị nhốt trong chuồng gần chuồng lợn nhiễm Ebola.

Hai nhóm động vật này không hề có tiếp xúc về mặt vật lý, tuy nhiên những con khỉ lại bị nhiễm?

Thực ra dịch nhày từ mõm lợn có thể dính vào bề mặt chuồng. Vì thế khi cọ rửa chuồng, nước cùng với dịch nhày đã bị bắn tóe vào chuồng khỉ và khiến những con khỉ bị bệnh.  Tuy nhiên vẫn có khả năng vi rút xâm nhập vào chuồng khỉ qua những giọt dịch tiết nhỏ bắn ra từ mõm lợn và lơ lửng trong không khí. Mặc dù lợn có thể làm bệnh Ebola lan qua không khí, thì điều này cũng khó xảy ra với người và các loài linh trưởng khác.

Theo số lượng thực tế có tới hơn 100 nhân viên y tế bị nhiễm bệnh mặc dù họ nắm vững cách phòng bệnh. Đó cũng là một lý do để “hoài nghi” Ebola lây lan qua không khí là có thật. Tuy nhiên, khách quan mà nói, không phải tất cả các nhân viên y tế ở Châu Phi đều được tiếp cận với những trang thiết bị như vậy, nhất là ở những vùng dịch xa xôi và thiếu thốn trang thiết bị.

Chỉ chừng đó luận điểm cũng đủ để nói lên rằng chưa đủ cơ sở để kết luận  Ebola lây lan qua không khí. 

                                                                                                                                                                        Hoa Nguyễn